Este disco fue grabado entre agosto y octubre de 2022 en la sede de la BOS en el Palacio Euskalduna y en URA Studios, en Vitoria-Gasteiz.
La grabación de la orquesta ha corrido a cargo de Unai Mimenza en el mismo Palacio Euskalduna.
Grabación de la voz en URA Studios, bajo la dirección de Koldo Uriarte.
La mezcla y masterización de todo el disco se ha dado en URA Studios de la mano de Koldo Uriarte.
Voz: Mikel Urdangarin
Orquesta: Bilbao Orkestra Sinfonikoa, BOS
Director: Iker Sánchez Silva
Orquestación de todas las canciones: Bingen Mendizabal
Ayudantes de orquestación: Zuriñe F. Generabarrena y Fran Domínguez
Copiador: Vicente Ejea
Excepto en las siguientes canciones: Kideari (Fernando Velázquez) y Munduari begiratzeko modu bat (Koldo Uriarte)
Producción: Koldo Uriarte
Traducción del texto al inglés: Elizabeth Macklin
Diseño: Alain Urrutia
Fotos: David Herranz
Este proyecto ha recibido la ayuda y apoyo de la Diputación Foral de Bizkaia.
Badena eta ez dena ( Lo que es y lo que no es)
«Dicen que somos la suma de nuestros éxitos y nuestros fracasos. Yo también lo pienso. Hace 25 años no era consciente de tal circunstancia, ahora juraría que lo soy.
He escogido una quincena de canciones para este trabajo. Como no podría ser de otro modo, la gran mayoría se ha quedado fuera. O quizá no. Quizá no son sino la prolongación de estas quince, su profunda raíz, su larga sombra.
Creo que hace un cuarto de siglo llegué a soñar que algún día crearía algo junto a una orquesta sinfónica. Imposible adivinar que sería acompañado de la centenaria y brillante BOS. Y ese sueño se ha cumplido. Otros muchos, en cambio, no han tenido esa suerte. Pero el mero hecho de haberlos soñado los convierten en parte de mi vida, del mismo modo que los temas no incluidos en este disco son parte de él.
Sueños sin cumplir, objetivos sin alcanzar, caminos no recorridos… Éstos también, a semejanza del intangible aire que te rodea, te acompañan, son parte de ti. Y finalmente los acoges.
Es necesario e importante hablar de los fracasos, pero prefiero centrarme en uno de mis éxitos: haber conocido a Bingen Mendizabal. Colega al que tanto admiro. Miembro de nuestra banda durante muchos años, compañero de parranda en innumerables amaneceres. Que el arte de esta persona de talento inabarcable haya adaptado este repertorio para mí tan especial es un auténtico privilegio, regalos que te da la vida. La culminación de una vieja amistad.
Podría escribir algo parecido sobre Koldo Uriarte e Iker Sánchez Silva. Juntos hemos hecho equipo y la música que brota de este trabajo también les pertenece.
Juraría que los tres saben lo que es y lo que no es en esta vida, pero si no lo supieran no pasa nada. Con gusto los sentaré a mi lado en el largo vagón de los aprendices«.
Hiru ahizpatik bigarrena,
Miren Sorkunde izena,
Aitite Mikel eta Amama Kontxarena.
Zuri kantatzera nator.
Zuri, danetan guapana.
Doinu honek ekarri nau zuregana.
Deustuar baten emazte,
gazterik ezkondu, gazte,
seme-alabak hiru ekarri zenduzen.
Eta bilobak ondoren,
katea ez bait da eten.
Badakizu, Peru etorri da azken.
Berba ederrik ez dago
Babeletik Zorrontzaraino,
zutzat balio leukenik
ez, ez dago.
Ta deskuidoz bat balego
bardin dosta honez gero.
Zuri begire ta ixilik
dot gurago.
Zuk emondako euskara,
nigan bizi dan taupada.
Zure eskuak, zure azken besarkada.
Zure ahotsa, zure arnasa,
zure biziraun beharra,
zure isilpeko negarra,
zure indarra.
Zatoz, ametsetan, zatoz.
Dantzatu gaitezen behingoz!
Zatoz esna, zatoz lotan
baina zatoz.
Nire min eta bizipoz,
nire odol, nire bihotz:
Zatoz egun argiz, zatoz gauez
baina zatoz.
Hiru ahizpatik bigarrena,
izan geinkean onena,
aitite Mikel eta amama Kontxarena.
Zuri kantatzera nator.
Zuri, danetan guapana.
Miren Abasolo Iza
geure ama.
Haitzetan lainoen artean, ortozik jaku egoten
hazia barruan ernetan, jatorkonari berba
herri bat ikusiko dozu negar eta zaurietan
ukenduz zeuk bakarrik osatuko dozuna
aita hil dautzue seme maltzurren egunean
sugarrik ez dozu gurako datozen Jondeunetan
eguzkiak emon daien indarra eskuei
zoli, haitz eta abarrots, Auñamendiko basoetan
haitzetan, lainoen artean, ortozik joku ibiltzen
hazia barruan ernetan jatorkonari berba
Itsas bazterrean
eman zenidan hitza
apar gainean bitsa
uhin gailurrean
Hodeitzan aingura
itsasoan euria
maite berba zuria
promes eder hura
Oihanean isilik
jauzi dan arbola arbola arbola
ez zoru ez sabairik
ez daukan etxola etxola etxola
Itsas bazterrean
eman zenidan hitza
apar gainean bitsa
uhin gailurrean
Hodeitzan aingura
itsasoan euria
maite berba zuria
promes eder hura
Inoiz inork ikusi
ez duen ederra ederra ederra
inork entzun gabeko
kantuen alferra alferra alferra
malko bat hondarretan
zulo bat airean airean airean
beleak elurretan
eleak haizean haizean haizean
malko bat hondarretan
zulo bat airean airean airean
beleak elurretan
eleak haizean haizean haizean
Udazkena da bazterrean.
Berdez jantzi zara, zirikatzen.
Eta ni berriz hain hauskor.
Eta zu berriz horren suhar.
Bai, agian, bizkarrean jarriko nizuke eskua,
hura jaitsi gerrira, dantzatu.
Ohantzean etzan, lokartu eta iluntzean esna.
Desertua da kale honetan.
Lainoz jantzi zara, emankor.
Eta ni berriz hain hauskor.
Eta zu berriz horren suhar.
Bai, agian, bizkarrean jarriko nizuke eskua,
hura jaitsi gerrira, dantzatu.
Ohantzean etzan, lokartu eta
iluntzean esna.
Eta zurera sartuko banindu gogoak,
sorbaldetan pausa, jaitsi magalera.
Sabelera josi, lokartu eta
ahanzturan esna.
Iraila amaieran hil zituzten bostak
Tiroz eten zuten
Lagunaren kanta
Gerora be, sufritu gaitu herriak.
Hilabete kutun, udazken bezpera
Orbelak poliki estali gaitzala
Eternitatea daramagu, deslai.
Lur gorri, mahastietan
Uda lehorrak
Uzta berria
Musika airean, uzta berria.
Zure eguzkia, nire ilargia
Horra bi aberri, lur zati berean
Bata zurea da bestea nirea.
Eta bizi libre eroen artean
Dragoi hegalariz, lamiez eta eztiz
Gobernatuko den erreinu gordian.
Goiztiar, arrastidiar
San Mikeletan
Kantu ta dantza mozkortu gara
San Mikeletan.
Soinean bi hego egin nahi dut hegaz
Hego bakarragaz, ezinezkoa da
Hego bakarragaz, nekaturik nago.
Desegin dadila koldarren tropela
Inoiz deskuiduan han izan banintzen
Aurrerantzean ez, ez naiz han izango.
Itsas enbatak irailan
Zulatu ditu
Harriki ezinak
Porlanezko hormak
Itsas enbatak.
Badoa iraila, uda biharamun
Eguna hoztu du, ez da desagertu
Traineru garaituak zekarren bitxa.
Agian irailan hurrengo irailan
aukera berri bat enegarrenean,
ikasiko dizut zer den maiatzea
Urrun, banoa urrun
Nigandik urrun,
Zugandik gertu
Lagun eroak,
Ta haizea lagun
hegaz
hegaz
Haizea lagun
Dragoi hegalariz
Lamiez eta eztiz
Zugandik gertu!
Desberdina omen zara
Desberdina auzo-jiran
Ez al da ba kreatura oro
Bakar gure izadian?
Konta berriz zeure ametsak
Baratxe ditut entzungo
Hazten zaren bitartean
Bidelagun nauzu izango
Animalia alderraiak
Itsas-piztia, lore-basak
Unibertsoko izar denak
Dizdiz zure burmuinean
Ez laga gizarteari
Zure argiaren itzalgarri
Aienatu izu-ikarak
Mundua zain dago
Desberdina omen zara
Desberdina, ez niretzat
Konta berriz zure ametsak
Bidelagun nauzu izango
Itsas-piztia, lore-basak
Konta berriz zure ametsak
Gauez jaiki naiz
sabaian behera
euria ari du,
kafea baltza,
begiak lurrun
euria ari du.
Nahi nuke amets
nahi nuke lo
itzartu gero
ta oroitu ez
burutik kendu
irudia
sabaian behera
datorren euria.
Mahai gainean
ordu joanak,
ogi birrinak,
nire barnean
gela bat hutsik
itoginak.
Nahi dut aterki
baten bildu
ta kiribildu,
berriz umeki
neuk ez baneki
hautsi naizela
tanta bat lurrean
bezala.
Puskak biltzeko
sasoia da
egurastu
dena
ez dut gehiago
euririk nahi
sabaian behera.
Nahi nuke amets
baten bildu
ta kiribildu
ta oroitu ez,
burutik kendu
hautsi naizela
sentitu atertu
duela.
Berriz hasteko
sasoia da
zutundu ta
aurrera
ez dut gehiago
euririk nahi
sabaian behera.
Esperantzarik gabeko zenbait
Debekatuak dezente
Mila galduak eta hainbeste
Gau bakarreko aterpe
Askok laugarren begiradatik
Betirako dirudite
Bazkalosteko kafeak bezain
Usai goxoa daukate
Nik zurekiko dudana ere
Halakoa litzateke
Nire bizitza laburra baina
Zein dezberdina izan den
Zu ezagutu aurretik eta
Zuk musu eman ondoren
Zure iparrak noraezaren
Lekukoa hartu zuen
Ta denboraren oneritziak
Erakusten du ondoren
Nire bihotza zure neurrira
Nola egina dagoen
Zurekin nahi dut Maxian barna
Karroa zoro eroan
Baita erantzi nahi dizkizudan
Prakak erostera joan
Bertan zaudela sentitu nahi dut
Ohera sartzerakoan
Lotsaren mugak lehertuarazi
Ta gehiago delakoan
Erloju hotsak esnatu eta
Zu izatea alboan
Momentu batez nire bertsoak
Ametsetara bidaliz
Zure usaiak atzeman ditut
Zoriona jo dut begiz
Hankak lurrera ekarri ditut
Irribarre salatariz
Bazkalostera itzuli eta
Hamarmilagarren aldiz
Aspaldi hartu dudalakoan
Kafea hoztu zait berriz.
Ilunaren arerio
egun argian jario
atzo gauean gozatuari
zure usaina dario
zeru gainean bi laino
zoaz, eguzki, goraino
zelan ez dekot beste gogorik
zeuri kantetako baino
soloa loraz polito
nor ez da udabarriko
zain nago zure udagoiena
barriro noz etorriko
asuneri udararte
krabelina batu jake
hain lotsatia ez bazina bai
zu biluztuko zinake
badator gaua astiro
badeko nahiko motibo
maite nozula dakidan arren
esan eistazu barriro
haizeak ohiko egarriz
leizarrak dantzan darabiz
eskuok zure azal gozoa
omendu gurean dabiz
kirikolatza karreran
iturria non ete dan
laztana maite zaitudalako
behar dot zuretik edan
Anek idatzi dit zutaz
Diño ondo zaudela
Oslon bizi zarela orain
Hara ezkondu zinela
San Antoniotan,
Polpolera bidean
Laino artean, bi amoradu
Maldan gora…
Jakin izan dut berandu
Ama izan zinen Maiatzan
Jon jarri diozu izena
Jende onaren izena
San Juan gaba zan, erre zenituen bekainak
Ezpan moreak, azken Waltz-a eta ardo
Ona…
Anek idatzi dit zutaz
Diño ez zarela aldatu
Beti lez oinak aidean
Kantatu eta dantzatu
Eta ez nau batere harritu
Zuk amesten jarraitzen duzu
Nik oindik eskuak hotz ditut
Anek kontatuko dizu
Salda beroa, Urriko ferietan
Udaberri zan baina, Bilboko Plaza Berrian
Agur maitea, altza kopa, bihotzak
Gora.
Izkin hontatik idazten dizut
azken aldian bezala
egia da bai sasoi honetan
hotza egiten duela
neska gazte bat ezagutu dut
hiru aste badirela
esango nuke bere begiek
erraz sorgindu nautela
Azken bidai hau ez duzu izan
etxe ondotik ihesa
nigandik hurrun aurkitu arren
hara itzultzeko ametsa
zuekin beti oroitzen banaiz
ahaztu naizenik ez pentsa
sentimenduak esaten baina
ez da hain gauza erreza
Orain goizean pozik hartzen dut
mendebalderako trena
harrizko zoru ahaztuetan
biderik eta zaharrena
bizitzak sarri erakusten du
badena eta ez dena
inoiz latz hartu banindu ere
gaur gozo hartu nauena
Lantzean baina, egun luzeetan
bihotza egoten da triste
agindutako promesa hura
ezin kunplidu nezake
«loriak udan» kantatzen baitut
inoiz gutxitan ez uste
letrak ez ditut oraindik ahaztu
akordatzen naiz hainbeste
Munduari begiratzeko modu bat,
Laguntzarrekin kantatzeko modu bat,
Horman eguzkia hartzeko modu bat,
Itxaroten jakiteko modu bat.
Pagoak ukitzeko modu bat,
Azala irakurtzeko modu bat,
Hego-haizea usaintzeko modu bat,
Autoan negar egiteko modu bat.
Ez onena agian,
Ez ederrena agian,
Zaharregia, txikiegia agian.
Begietara begiratzeko modu bat,
Galderak egiteko modu bat,
Eskutik heltzeko, heltzeko modu bat
Amets egiteko modu bat.
Ez onena agian,
Ez ederrena agian,
Zaharregia, txikiegia agian.
Zer esango, adiskide kutun,
ez naiz aldatu hainbeste.
Hau mundu hau, argi eta ilun,
onartu egin dut, honenbestez.
Eder basoen berdetasunak
eta hiri zubien lizunak
zoratzen naute oraindik.
Bihoztu arren etorkizuna,
zalantzarako daukat tasuna.
Hain urrun zaude nigandik.
Ohikoa amesten jarraitzen dut,
honetan jartzen dut bizia.
Berehala jartzen nau zut
betiereko aurreiritziak.
Etxean hildako emazteak,
eskubide duinen ebasteak,
arrazoibide lausoak.
Injustizia ez da gaztea,
ez da gaitza hori ebaztea
behatuz gure pausoak.
Ezkortasunak gogaitzen nau,
begiratzen dut argia.
Zorigaitzak beharrean dirau
baina behin gatoz bizira.
Berdin berdinak ditut akatsak,
zuzenduko dizkit azken hatsak;
marketsa naiz zorionez.
Ez nau galaraziko azken hatsak,
agudo abailtzen nau mahatsak,
maitemintzen naiz pertsonez.
Zure indigentzia, beraz,
egiten dut gehien mira.
Kulturaz, bizitzaz, denaz,
problemak deus ez badira.
Egia izaten da bakuna,
errealitatea zurruna
eta bakana loria.
Lortu nuen denok nahi duguna:
zu bezalako mutil laguna
ezagutzeko zoria.
Zer esango, adiskide kutun,
ez naiz aldatu hainbeste.
Hau mundu hau, argi eta ilun,
onartu egin dut, honenbestez.
Gure baitango lurraldeetan
Non geratzen den denbora
Non ez dagoen arnas biderik
Non ez goazen inora
Non oihukatzen hurbiltzen garen
Erraldoiaren ondora
Igo nazazu nire mendira
Zure gailurretik gora
Egunez zu bizitzera
Arimak zenbatzera
Urrun nabigatzera
Elur gazietan
Igo nazazu nire mendira
Aurki dezadan bidea
Askatu nadin zure loturaz
Behar dezadan airea
Ez nadin izan jainko lurtiarra
Bai ezinen bidaidea
Igo nazazu nire mendira
Zu ez baitzara nirea
Egunez zu bizitzera
Azken mugen ertzera
Lainoen agurtzera
Elur gazietan